اطلاعات باستان شناسی 2- فلسفه پیدایش تخته نرد

فلسفه پیدایش تخته ‌نرد
خرد و خلاقیت بزرگمهر

در زمان پادشاهی انوشیروان خسرو پسر قباد، پادشاه هند ( دیورسام بزرگ) برای سنجش خرد و دانایی ایرانیان و اثبات برتری خود شطرنجی را که مهره‌های آن از زمرد و یاقوت سرخ بود، به همراه هدایایی نفیس به دربارایران فرستاد و ( تخت ریتوس ) دانا را نیز گمارده انجام این کار ساخت. اودر نامه‌ای به پادشاه ایران نوشت: از آنجا که شما شاهنشاه ما هستید، دانایان شما نیز باید از دانایان ما برتر باشند. پس یا روش و شیوه آنچه را که به نزد شما فرستاده‌ایم ( شطرنج ) باز گویید و یا پس از این ساو و باج برای ما بفرستید.
شاه ایران پس از خواندن نامه چهل روز زمان خواست و هیچ یک از دانایان دراین چند روز چاره و روش آن را نیافت، تا اینکه روز چهلم بزرگمهر كه جوانترین وزیر انوشیروان بود به پا خاست و گفت: این شطرنج را چون میدان
جنگ ساخته‌اند كه دو طرف با مهره‌های خود با هم می‌جنگند و هر كدام خرد و دوراندیشی بیشتری داشته باشد، پیروز می‌شود، و رازهای کامل بازی شطرنج و روش چیدن مهره‌ها را گفت. شاهنشاه سه بار بر او درود فرستاد و دوازده
هزار سکه به او پاداش داد

پس از آن ( تخت ریتوس ) با بزرگمهر به بازی پرداخت. بزرگمهر سه بار بر تخت ریتوس پیروز شد. روز بعد بزرگمهر تخت ریتوس را به نزد خود خواند و وسیله بازی دیگری را نشان داد و گفت: اگر شما این را پاسخ دادید ما
باجگزار شما می شویم و اگر نتوانستید باید باجگزار ما باشید. دیورسام چهل روز زمان خواست، اما هیچ یک از دانایان آن سرزمین نتوانستند ( وین اردشیر) را چاره گشایی کنند و به این ترتیب شاه هندوستان پذیرفت كه باجگزار ایران باشد

فلسفه پیدایش
30 مهره: نشان گر 30 شبانه روز یک ماه
24 خانه: نشان گر 24 ساعت شبانه روز
4 قسمت زمین: 4 فصل سال
5 دست بازی: 5 وقت یک شبانه روز
2 رنگ سیاه و سپید: شب و روز
هر طرف زمین 12 خانه دارد: 12 ماه سال
تخته نرد: کره زمین
زمین بازی: آسمان
تاس: ستاره بخت و اقبال
گردش تاس‌ها: گردش ایام
مهره‌ها: انسان‌ها

گردش مهره در زمین: حرکت انسان‌ها (زندگی) و برداشتن مهره در پایان هر بازی: مرگ انسان‌ها

اعداد تاس
1 : یکتایی و خداپرستی
2 : آسمان و زمین
3 : پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک
4 : شمال، جنوب، شرق، غرب
5 : خورشید، ماه، ستاره، اتش، رعد
6 : شش روز افرینش